Những khúc đổi khác, mùi vị nhiều ‘cung bậc’ Tây ta đều mê tít cafenet

Những năm 1960-1970 không bói đâu ra được những làng xã diện mạo khang trang, có mức sống khá giả như giờ đây. Ngôi làng ven biển mang tên “Sa Huỳnh” (Quảng Ngãi) của tôi lại rất xa kinh kỳ sáng chói nên “bánh mì” là một chiếc gì đó rất… cao siêu.

Một tiệm bánh mì ở tổ dân phố Thạch By 2, P.Phổ Thạnh, TX.Đức Phổ, Quảng Ngãi

Tôi nhớ mình được thấy bánh mì từ khi học lớp 3. Đó là cái thuở quần đùi, đầu trần, chân đất. Thằng Chí ủ khúc bánh da vàng ruột trắng trong cặp, giờ ra chơi lấy ra rứt từng chút, ăn một kiểu ngon lành. Tôi và mấy đứa khác tứa nước miếng, cánh mũi phập phồng bởi cái mùi thơm đầy “ma mị”. Thằng Chí nói đó là bánh mì. Ba bốn đứa bu thằng Chí, nói “cho miếng”. Nó cho. tuy nhiên chỉ là một mẩu chút xíu bằng đầu ngón tay cái. Tôi hơi “sĩ diện” tuy nhiên rồi cũng “cho miếng”. Miếng của tôi to gấp ba mấy đứa kia. Chắc vì tôi hay cho nó coi bi (copy) tập làm văn. Đó là miếng bánh mì đầu đời giòn rụm với mùi hương rất lạ, ngon thấy chín ông trời.

Tôi hỏi bánh mì ở đâu mày có? Nó nói cô tao “đi ở” cho nhà giàu ở thành phố sài gòn. Bả về hôm qua, cho tao một chiếc. Tao bẻ ra làm đôi, đem tới lớp một nửa. Nói xuất hiện đèn, tối đó tôi thầm “nguyện cầu” thần linh cho tôi có mấy chục bà cô như cô thằng cu Chí. Để chi? Để bà này đi thì bà nọ về. Tôi liên tục có bánh mì ăn cho đã.

Ở quê, bánh mì nhiều lúc được cắt ra thành từng miếng nhỏ theo ý muốn của khách

Ngon mất hồn mất vía

Lên đệ thất (lớp 6) giờ đây, tôi học trường huyện. Sát cổng trường là tủ bánh mì bà Sĩ, ngon số dách thị trấn Đức Phổ. Đầu buổi sáng, học viên bu đỏ bu đen. Trống giải lao nghỉ 15 phút, vẫn học viên bu đen bu đỏ. Bánh mì xẻ rãnh, chả ba lát (đồ hộp của lính Mỹ) được chưng lại với chút dầu phộng và gia vị, xắt sợi nhận vô trong bánh, chỉ chan tí nước sốt chứ không rau xanh cỏ gì. Vậy mà ngon mất hồn mất vía.

Theo lịch sử vẻ vang, bánh mì vào Việt Nam từ thời điểm năm 1859. Hơn 160 năm xuất hiện ở Việt Nam, bánh mì Tây đã được những “nhà thức ăn” quần chúng Việt hóa, làm cho thăng hoa bằng những cải biên, thay đổi không giống nhau, trở thành “Vietnamese baguette” như giờ đây. Và hơn thế, bánh mì Việt đã thuyết phục, đoạt được hàng triệu khách quốc tế có khẩu vị rất tinh xảo. trong cả với dân chính quốc của bánh mì là nước Pháp, mùi vị bánh mì Việt vẫn khiến cho họ tâm phục, khẩu phục. Vậy đó. Đâu dễ gì món bánh mì Việt nghiễm nhiên và đĩnh đạc bước vào từ điển danh tiếng Oxford và gần đó là Merriam-Webster.

Khách lấy bánh mì tại một lò bánh mì ở Đức Phổ

một kiểu bay bổng, rất có thể ví cái bánh mì Pháp như một “rhythm” (nhịp điệu) bỏ ngỏ để những “thức ăn sĩ” tha hồ đổi khác, từ dân gian đến… hàn lâm. Ở xóm tôi, bánh mì với chút chả, thịt, trứng, rau xanh, nước sốt có giá 7.000 đồng/ổ. Có khi ổ bánh được cắt từng miếng vừa miệng rồi trộn lẫn cho đều với những loại nhân theo ý muốn của trẻ em và người già.

Từ phường xã, huyện thị tới những thành phố lớn, giá “cơ sở” tăng thứu tự 10, 20, 30, 50, 70 ngàn đồng/ổ. có những lúc ngất ngưởng leo lên tới… 1 triệu đồng/ổ ở những quán ăn sang trọng. Nghĩa là giá từ la đà mặt cỏ đến… 9 từng mây đều sở hữu. tất nhiên là tiền nào “ngon” nấy. Nhân bánh mì làm mê mệt người ăn thường là chả lụa, chả giò, chả cá, xíu mại, heo quay, thịt nguội, trứng chiên, pate, bơ, lạp xưởng…

Một lò bánh mì ở P.Phổ Thạnh, TX.Đức Phổ, Quảng Ngãi

n

đâu riêng gì vậy, bánh mì còn được bổ sung update xà lách, hành ngò, dưa leo, dưa chua… Mấy thứ này được đưa vào sau cùng nên chực tràn ra miệng bánh. Nhất là mấy “em” hành ngò xanh nõn làm duyên, cứ loe ngoe lấp ló như nghiêng ngó đường kính trắng sá đông vui. trong thâm tâm bánh mì Việt phong phú những thứ chả thịt rau xanh quả như vậy để khách thưởng thức những ngọt, mặn, mềm, giòn, béo, chua, cay… mùi vị nhiều “cung bậc” lắm nên dư vị cứ nấn ná luyến lưu sau khoản thời hạn ăn một lúc lâu. Điều này khiến cho cả ta lẫn Tây đều mê tít.

Tôi cho rằng cái bánh mì rất thiệt thà dễ tính. Tùy khẩu vị mà muốn mix (phối) những thứ nhân bánh sao cũng rất được. Có lần vợ vắng nhà, tôi mua bánh mì về, không muốn lửa củi ốp la ốp liếc, tôi thử làm nhân bằng phương pháp thả ruốc rang trong lọ với một nhúm cá chà bông. Ơi, nó ngon như… vợ ông chồng son đi dạo tết vậy. mùi vị lạ lẫm mà thu hút lắm.

Ở quê, ổ bánh mì 7.000 đồng bán rất chạy

Bánh mì phủ sóng khắp nơi

Xóm tôi có hàng trăm con hẻm. Hầu như cứ vài hẻm có một “ẻm” bán bánh mì. Là nói những cô nàng trẻ đứng bán bánh mì dài hạn và thời vụ, thiết yếu vào buổi sáng. những bà mẹ chở con đi học hay ghé mua. Bữa điểm tâm bánh mì được nhìn nhận như “cơm cầm tay” đủ đủ chất cho nhỏ xíu. những cháu ăn không thấy ớn, lại ngon và chắc bụng. Ra đường kính trắng cái quan thì cứ vài trăm mét là một tủ bánh mì lúc nào thì cũng có thể có vài ba khách mua đứng chung quanh.

Tôi đi xã khác, huyện khác, rồi lên thành phố cũng vậy, cứ như là… phố ta xanh tím đỏ vàng những loại bánh to nhỏ không giống nhau, bánh nào thì cũng ngon, bánh nào thì cũng đẹp, tuy nhiên thân thuộc nhất vẫn là bánh mì. Xem ra, về cơ tín đồ dạng, độ “phủ sóng” của bánh mì là ở tầm vương quốc, rộng ra là nhiều nước trên trái đất. Độ “phủ sóng” ở đây cũng đó là độ mê mệt của người thưởng thức dành riêng cho bánh mì Việt, loại thức ăn bao ngon và… chấp ngán.

Tôi từng chứng kiến nhiều nam thanh nữ tú ghé tiệm bánh mì lúc sáng sớm. Họ mua vài ổ tuy nhiên không ăn ngay mà lên xe đi dọc phố, tới quán cà phê ruột ngồi nhâm nhi bánh mì, cạnh bên là tách cà phê đang nhỏ giọt. Bánh mì đợi cà phê hay cà phê đợi bánh mì? Tôi không biết. Chỉ nghe họ hát nghêu nghêu: Đợi nhau tàn cuộc vui này…

Trẻ em mê mệt bánh mì của chị Cường P.Phổ Châu, TX.Đức Phổ, Quảng Ngãi

Những khúc đổi khác

Từ ổ bánh mì dân dã rẻ tiền tới ổ bánh mì thượng lưu, thời thượng là bao nhiêu khúc đổi khác. Mỗi đổi khác ứng với túi tiền tài quý khách. rất có thể thấy cái nét nông thôn, cái hồn thành thị trong từng ổ bánh mì. Một sáng vào trong ngày cuối tuần, giới đeo kính trắng, mang giầy vải ngồi cà phê vỉa phố với cái bánh mì trên tay. Bác xe ôm thư thả nhâm nhi ổ bánh mì giá “công nhân” trên chiếc xe sương gió của tớ.

Còn ở quê tôi, người nông dân nhẩn nha nhai ổ bánh mì giá “củ khoai” là hình Hình ảnh thường thấy trên đường kính trắng ra ruộng. Nhiều người trong số họ ngã ngửa khi nghe đến trên phố lớn, trong quán ăn sang trọng có cái bánh mì giá bạc triệu. Cũng chính họ xuýt xoa cảm phục khi nghe đến có vô vàn cái bánh mì 0 đồng ở thành phố sài gòn những ngày dịch giã với cái tên hồn hậu: Bánh mì tình thương!